FOMO và FOBI là trạng thái tâm lý của hai trường phái “đu đỉnh” và “ăn non” trong đầu tư chứng khoán. Trạng thái này thường gặp ở những nhà đầu tư nhỏ lẻ, nghiệp dư. Hãy cùng TOPI tìm hiểu nguyên nhân và tác hại và hướng đi đúng đắn cho các nhà đầu tư nhé.
1. FOMO là gì? FOBI là gì?
FOMO là viết tắt của cụm từ tiếng Anh: Fear of Missing Out - là khi một tài sản (cổ phiếu, trái phiếu…) đang tăng giá mạnh mà nhà đầu tư không có nó trong danh mục đầu tư của mình. Lúc này, bạn sẽ dễ bị tâm lý đám đông, mua vào tài sản này khi nó đang tăng giá mạnh, hiểu nôm na thuật ngữ này là “đu đỉnh” vì sợ bỏ lỡ cơ hội đầu tư “ngon ăn”.
Phân biệt khái niệm FOMO và FOBI trong chứng khoán
Trái lại, ta có FOBI - viết tắt của Fear of Being Invested - là khi bạn đã có tài sản tăng giá rồi, nhưng lại sợ nguy cơ rớt giá nên có tâm lý muốn bán ra ngay, chốt lời sớm, nói dễ hiểu là “ăn non” vì sợ thị trường sụp đổ, lấy đi lợi nhuận của bạn.
Hiệu ứng tâm lý FOBI không khiến bạn thua lỗ nhưng nếu sau đó tài sản này tiếp tục tăng giá thì bạn có khả năng quay lại trạng thái FOMO và mua lại đúng tài sản đó với giá rất cao.
2. Nguyên nhân nhà đầu tư bị ảnh hưởng bởi FOMO
2.1. Do thiếu kiến thức và dễ bị cuốn theo đám đông
Phần lớn những người thua lỗ do FOMO đều là các nhà đầu tư F0, những newbie, mới tham gia vào thị trường chứng khoán chưa lâu nên còn thiếu kiến thức và non kinh nghiệm.
Họ tự trau dồi kinh nghiệm bằng cách học hỏi từ người đi trước, giao dịch nhiều để quen dần, vì thế khi thấy nhiều người cùng đổ xô mua một vài mã chứng khoán nào đấy, họ sẽ dễ bị động mà đầu tư theo mà không biết rằng thị trường chứng khoán luôn nhiều cạm bẫy.
2.2. Do thiếu kinh nghiệm
Do thiếu kinh nghiệm nên nhà đầu tư chưa nhận biết tường tận được những cạm bẫy trong đầu tư chứng khoán. Ví dụ như khi một mã cổ phiếu nào đột ngột được rất nhiều người đề cập đến, nhà đầu tư nghiên cứu và thấy nó đang tăng giá mạnh, thế là bạn sốt ruột đổ hết dòng tiền hiện có để mua vào mà chưa kịp nghiên cứu kỹ.
Những nhà đầu tư thiếu kinh nghiệm dễ dính bẫy FOMO
2.3 Do kỳ vọng quá cao vào thị trường
Khi nhà đầu tư kỳ vọng vào thị trường một cách thái quá sẽ dễ dẫn đến hình thành tâm lý FOMO. Khi mã cổ phiếu tăng, nhà đầu tư thường nghĩ chắc nó sẽ còn tăng tiếp, tăng trong thời gian dài nên nếu không mua thì thật uổng phí. Dĩ nhiên, thị trường chứng khoán chưa bao giờ dễ dàng thao túng như vậy, bởi thế nhà đầu tư F0 dễ thành con mồi cho thị trường xâu xé.
2.4 Quá tự tin hoặc quá tự ti
Khi quá tự tin vào bản thân, nhà đầu tư dễ có tâm lý chủ quan, bỏ qua những biến động quan trọng trên sàn giao dịch. Nhiều người muốn khẳng định bản thân chẳng kém cạnh ai nhưng cuối cùng phải ngậm ngùi chịu cái kết đắng.
Mặt khác, nếu quá tự ti, nhà đầu tư dễ bị FOMO kiếm sớt bởi họ không đủ ý chí kiên cường để tiếp nối kế hoạch đã lập ra trước đó.
2.5 Mong muốn thắng “đậm”
Hầu như nhà đầu tư nào cũng khao khát thắng “đậm”, thu về tiền lời lớn, để rồi khi gặp thất bại, họ có thể bị hoảng loạn, sụp đổ và điên cuồng tìm cách bù đắp lại số tiền đã mất.
3. Tác hại của tâm lý FOMO trong việc đầu tư
Hiệu ứng Fomo dễ khiến nhà đầu tư thua lỗ
Khi dính bẫy FOMO, nhà đầu tư thường xuyên lo lắng, bất an vì lúc nào cũng sợ bỏ lỡ cơ hội mua mã cổ phiếu có khả năng tăng giá, dễ đưa ra các quyết định giao dịch sai lầm do thiếu hiểu biết về thị trường, chạy theo tâm lý đám đông và không có chiến lược cụ thể.
Nhận về các rủi ro quá mức khi hành động theo cảm tính, không cân nhắc kỹ càng, bỏ bê các kế hoạch giao dịch.
Dễ bị thua lỗ nghiêm trọng vì thường rơi vào tình trạng mua đỉnh, bán đáy. Khi bị dính bẫy FOMO, thường nhà đầu tư sẽ không bán ngay khi đạt mức giá lý tưởng vì vẫn hi vọng sẽ đạt được mức giá cao hơn nữa. Đến lúc mã cổ phiếu giảm mạnh thì trở tay không kịp.
4. Cách tránh bẫy FOMO trong chứng khoán
Tích lũy hiểu biết và kinh nghiệm đầu tư chứng khoán
Ngay cả những Trader lâu năm cũng có thể bị nhiễm hội chứng tâm lý này, nhưng họ sẽ nhanh chóng “tỉnh ngộ” nếu kịp thời phân tích kỹ thuật và cập nhật tin tức thị trường để nắm được xu hướng chuẩn.
Bên cạnh đó, nhà đầu tư cũng cần nghiên cứu các báo cáo tài chính của doanh nghiệp phát hành cổ phiếu bạn mua, so sánh tương quan với các doanh nghiệp khác trong ngành về lợi thế cạnh tranh và bất lợi.
Hiểu rõ về đơn vị phát hành cổ phiếu
Đây là chiến lược của hầu hết các nhà đầu tư chứng khoán nổi tiếng (Warren Buffett, Filip Fisher hay Peter Lynch,…)
Thông thường, các doanh nghiệp có hoạt động kinh doanh tăng trưởng ổn định, ban lãnh đạo có tầm nhìn, cơ cấu tài chính hợp lý và định hướng phát triển bền vững, tất yếu giá cổ phiếu của doanh nghiệp đó sẽ tăng trưởng đều qua các năm. Khi đó, cho dù mua cổ phiếu với giá cao thì trong dài hạn nhà đầu tư vẫn có lãi.
Để ra chiến lược đầu tư rõ ràng
Nếu chỉ đưa ra quyết định mua và bán hoàn toàn phụ thuộc vào diễn biến của thị trường thì bạn rất có thể là nạn nhân của các bẫy tâm lý và dễ dẫn đến hoảng loạn. Để tránh tình trạng này, nhà đầu tư cần xây dựng cho mình một chiến lược đầu tư cụ thể và tuân thủ các nguyên tắc đã đề ra.
Nên hoạch định chiến lược rõ ràng để không rơi vào bẫy FOMO
Hãy chọn một chiến lược đầu tư phù hợp và tuân thủ các nguyên tắc đề ra, bạn có thể chọn cách đầu tư như:
Đầu tư vào giá trị:
Chọn mã cổ phiếu của công ty có tình hình kinh doanh tốt trong suốt thời gian dài, mua khi giá giảm và kiên nhẫn nắm giữ, đợi tăng giá. Chiến lược này phù hợp để đầu tư dài hạn.
Đầu tư tăng trưởng:
Chọn cổ phiếu có sức tăng trưởng đều theo quý và nắm và dự báo sẽ tiếp tục tăng trong thời gian tới. Có thể mua cổ phiếu khi giá đang tăng và bán theo đà tăng trưởng, thường là mua ở bất cứ giá nào và bán ngay khi được giá.
Việc tiếp nhận thông tin là cực kỳ cần thiết khi tham gia đầu tư vào thị trường chứng khoán, tuy vậy, bạn cần phải chọn lọc nguồn thông tin chính thống hoặc những nhận định có căn cứ vững chắc. Hãy giữ cho mình sự tỉnh táo trước những luồng thông tin mang tính chất điều hướng dư luận là điều vô cùng cần thiết để hiểu đúng tình hình, tránh bị hiệu ứng FOMO.
Ngoài ra, bạn cần phải kiên định với kế hoạch đầu tư mà bản thân đã xây dựng. Cho dù trong quá trình thực hiện có thể phải thay đổi nhưng vẫn phải đi đúng hướng của kế hoạch.
Xác định đúng thời điểm cắt lỗ
Nếu nhận thấy nguy cơ, nhà đầu tư nên mạnh dạn xuống lệnh cắt lỗ khi giá cổ phiếu có dấu hiệu chạm đáy và đu đỉnh. Cắt lỗ kịp thời có thể giúp bảo toàn một phần vốn, từ đó nhà đầu tư mới có thể duy trì nguồn vốn, tái đầu tư khi thị trường có những tín hiệu tích cực hơn.
FOMO hay FOBI là những hiện tượng rất phổ biến trong giao dịch chứng khoán. Mong rắng những thông tin trên có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về hai khái niệm này và có thể giao dịch tốt hơn, hiệu quả hơn trên thị trường chứng khoán. Hãy theo dõi TOPI để hiểu về bẫy tài chính và cách dùng đòn bẩy tài chính gây dựng thành công trong đầu tư chứng khoán nhé!
Tìm hiểu thêm về FOMO qua vidoe này nhé!
